İkinci el ya da sıfır bir araç satın aldıktan sonra modelle ilgili kronik üretim hatası bulunduğunu öğrenmek alıcı açısından hem güvenlik hem de ekonomik anlamda ciddi bir sorun yaratır. Kronik üretim hataları, motor şanzıman elektronik beyin direksiyon kutusu turbo gibi kritik parçalarda seri şekilde görülen kullanıcıdan bağımsız fabrikasyon kaynaklı kusurlardır. Bu tür bir kusurun varlığı aracın değerini azaltır performansını etkiler ve uzun vadede yüksek maliyetli onarımlar gerektirebilir. Bu nedenle satıcının “haberim yoktu” şeklindeki savunması hukuken geçerli değildir alıcı güçlü haklara sahiptir.
Mevzuat Kronik Üretim Hatalarını Nasıl Değerlendiriyor?
Kronik üretim hataları Türk Borçlar Kanunu kapsamında açıkça “ayıplı mal” niteliğindedir. Araç görünürde sorunsuz olsa bile üretimden kaynaklı bir kusur taşıyorsa satıcı bu ayıptan sorumludur. Knuyla ilgili temel hüküm TBK 219’dur. Madde metni şöyledir:
TBK Madde 219:
“Satıcı alıcıya karşı satılan şeyin ayıplarından sorumludur. Satılan şey, alıcıya bildirilen niteliklere sahip değilse ya da kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği yararı azaltan veya ortadan kaldıran maddi hukuki ya da ekonomik bir ayıp taşıyorsa satıcı bunun sonuçlarından sorumludur.”
Kronik bir üretim hatası aracın değerini ve güvenliğini doğrudan etkilediği için maddi ayıp niteliği taşır. Aracı sıfır ya da ikinci el almanız hatta garanti kapsamında olup olmaması satıcının sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Ayrıca TBK 223 uyarınca gizli ayıp niteliğindeki bu kusur alıcı tarafından öğrenildiği anda satıcıya bildirilmelidir.
Kronik Üretim Hatası Olduğunu Öğrendiyseniz Nasıl Bir Yol İzlemelisiniz?
Öncelikle kronik kusurun varlığını teknik olarak doğrulamak gerekir. Yetkili servis kayıtları, üretici tarafından yayınlanan servis bültenleri geri çağırma geçmişi ve uzman servis raporları kronik hatanın tespiti açısından önemlidir. Çünkü birçok markada belirli motor serileri şanzıman tipleri veya elektronik modüller fabrika çıkışı sorunludur. Teknik doğrulama yapıldıktan sonra satıcıya yazılı bildirim yapılmalı ve kusurun varlığı ile talep edilen çözüm açıkça belirtilmelidir.
Satıcı çoğu zaman “bu kronik, herkeste var” “ben bilmeden sattım” “bu normaldir” gibi savunmalar yapabilir. Bu savunmaların hukuki geçerliliği yoktur. Kronik üretim hatasının varlığı satıcının sorumluluğunu tamamen ortadan kaldırmaz. Ayrıca kronik kusur aracın piyasa değerini ciddi biçimde düşürdüğü için alıcının ekonomik kaybı açıktır.
Kronik Üretim Hatası İçin Hangi Hakları Kullanabilirsiniz?
Türk Borçlar Kanunu alıcıya dört seçimlik hak sunar. Öncelikle ücretsiz onarım talep edilebilir ancak kronik hatalarda bu onarım çoğu zamn geçici olur veya kusur tekrar eder. Bu durumda alıcı bedel indirimi hakkını kullanabilir aracın gerçek değeri ile satış değeri arasındaki fark talep edilebilir. Kusur ağır nitelikteyse aracın güvenli kullanımını etkiliyorsa veya üretici tarafından kabul edilen yaygın bir kronik problem olduğu belgelenmişse sözleşmeden dönme hakkı gündeme gelir. Bu hak aracın iadesi ve satış bedelinin geri alınması anlamına gelir. Ayıpsız misli ile değişim teorik olarak mümkündür ancak ikinci elde pratikte nadirdir.
Kronik kusurlar çoğu zaman araç tamiriyle tamamen giderilemez ve aracın uzun vadeli kullanım değerini düşürür. Bu nedenle mahkemeler ve hakem heyetleri sıkça alıcı lehine karar verir.
Bu Süreci Alıcı Adına Nasıl Yürütebiliriz?
Kronik üretim hatasıyla ilgili süreç teknik veri, servis kayıtları üretici açıklamaları ve hukuki başvuruların birlikte yürütülmesini gerektirir. Bu nedenle öncelikle kusurun teknik olarak doğrulanması, servis ve uzman raporlarının toplanması satıcıya yazılı bildirim yapılması ve kullanılacak seçimlik hakkın belirlenmesi gerekir. Sizin adınıza tüm bu süreci yönetiyor, delilleri topluyor satıcıyla resmi iletişimi yürütüyor ve bedel iadesi indirim veya ücretsiz onarım taleplerinizi hukuki zeminde güçlü hale getriyoruz. Böylece kronik üretim hatası nedeniyle yaşadığınız kaybı en etkin şekilde telafi etmenizi sağlıyoruz.
